PRZEMOC W RODZINIE W PERSPEKTYWIE PRAWNEJ
Ustawa
z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z
2005 r. Nr 180, poz. 1493, z późn. zm.) określa przemoc, jako:
jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie
naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodzin (którymi w
rozumieniu art. 115 § 11 k.k. są: małżonkowie, wstępni, zstępni,
rodzeństwo, powinowaci w tej samej linii lub stopniu, osoby pozostające w
stosunku przysposobienia oraz ich małżonkowie, a także osoby
pozostające we wspólnym pożyciu, a także inne osoby wspólnie
zamieszkujące lub gospodarujące),w szczególności narażające te osoby na
niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność,
nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na
ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i
krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
PRZEMOC W RODZINIE W PERSPEKTYWIE PSYCHOLOGICZNEJ
To
zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi
rodziny, naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i
szkody. O przemocy zatem powiemy wówczas, gdy wystąpią 4 przesłanki:
1. INTENCJONALNOŚĆ DZIAŁANIA – przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary, bez względu na jej potrzeby.
2.NIERÓWNOMIERNE SIŁY – w
relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza a
sprawca silniejszy. Jest to klucz w definicji przemocy, odróżniający
agresję od przemocy. Przewaga sił może występować na różnych poziomach
fizycznym, psychicznym, ekonomicznym, społecznym, prawnym. Dziecko jest
osobą w stosunku do której występuje przewaga sił w każdej w w/w
kategorii.
3. NARUSZANE SĄ PRAWA I DOBRA OSOBISTE – sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku itd.
4. POWODUJE CIERPIENIE I BÓL – sprawca
naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody. Mogą być one wymierne,
bądź nie, natychmiastowe, bądź odroczone w czasie. Doświadczanie bólu i
cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony.
RODZAJE PRZEMOCY
PRZEMOC FIZYCZNA
To
wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły powodujące
uszkodzenie ciała np. popychanie, przytrzymywanie, policzkowanie, bicie,
kopanie, szarpanie, wykręcanie rąk itp.
PRZEMOC PSYCHICZNA
To
działania wykorzystujące świadome wpływanie jednej osoby na drugą, w
szczególności na tok myślowy, postępowanie, sposób życia drugiej osoby
bez jej przyzwolenia, za pomocą takich narzędzi jak np. wyśmiewanie,
wyzywanie, poniżanie, stosowanie gróźb, szantażowanie, krytykowanie,
kontrolowanie, izolowanie, wmawianie choroby psychicznej, ciągłe
niepokojenie itp. W odniesieniu do dzieci określa się ją mianem
przemocy emocjonalnej jako rozmyślne, nie zawierające aktów przemocy
fizycznej, zachowania dorosłych wobec dzieci, które powodują znaczące
obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka, np.: odrzucenie
emocjonalne, nadmierne oczekiwania, chorobliwa nadopiekuńczość,
deprecjonowanie osiągnięć.
PRZEMOC SEKSUALNA
To
wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia
potrzeb seksualnych, np. wymuszanie pożycia seksualnego,
nieakceptowanych form współżycia seksualnego, gwałt, demonstrowanie
zazdrości, wyśmiewanie ciała, krytyka zachowań seksualnych itp. W
odniesieniu do dzieci określa się ją jako wykorzystywanie seksualne tj.
każde zachowanie osoby dorosłej, nastolatka, starszego dziecka, które
prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka.
PRZEMOC EKONOMICZNA
Ma
na celu uzależnienie finansowe od sprawcy, np. ograniczanie dostępu do
wspólnych środków finansowych, niezaspokajanie podstawowych potrzeb
materialnych rodziny, okradanie, odbieranie zarobionych pieniędzy,
uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, zaciąganie kredytów wbrew
woli współmałżonka itp.,
ZANIEDBANIE
Naruszenie
obowiązku opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy
ekonomicznej przejawiającej się w formach zaniedbania potrzeb
żywieniowych, higienicznych, medycznych – jako stanu wynikającego z
braku dbałości czy też opieki, stosowanego najczęściej wobec dzieci,
osób starszych, niepełnosprawnych, chorych.